Schilderijen kijken

Jeroen Krabbé zei eens dat de meeste mensen te kort naar een schilderij kijken. Iets van 3 seconden ofzo. Volgens hem moet je veel langer kijken (60 seconden? ik ben vergeten hoe lang) en daarbij ook voelen.

Woensdag was ik in het Drents museum. Er was niet direct een tentoonstelling die ik graag wilde zien, maar ik speelde chauffeur voor mijn dochter en als ik er dan toch ben, kijk ik natuurlijk graag rond. Even bij de boot van Pesse langs en het meisje van Yde, bijzondere vondsten uit het veen. En ik bezocht voor het eerst het 'Poppenhuis', weliswaar voor kinderen, maar echt leuk om te zien en horen hoe men vroeger leefde. Vooral de geluidseffecten gaven het een bijzondere sfeer.

Harry Muskee sloeg ik over. Ik weet niets van die man, misschien is het een bijzonder fenomeen, maar geen trekpleister voor mij. Zalen met schaaltjes, glazen en kannetjes zou ik ook zo voorbij lopen, maar ik werd binnengelokt door de fluitmuziek: dat speelde mijn opa vroeger. En eigenlijk waren die schaaltjes ook best mooi.

Na een bezoek aan het restaurant en de museumshop besloot ik toch eens bij de tentoonstelling over de 'Glasgow Boys' te kijken en ik werd aangenaam verrast. Precies de schilderijen, zoals ik ze mooi vind. Na een eerste snelle rondgang wist ik het zeker: dit wilde ik beter zien. Dit wilde ik vóelen, zoals Krabbé dat noemt. Maar inmiddels waren m'n benen al verzuurd en was lang staan voor een schilderij geen optie meer. Gelukkig heeft het  museum ook handige meeneemstoeltjes. Als je er niet op zit, kun je er in elk geval op leunen als op een wandelstok, zo ontdekte ik.

Welgemoed zette ik een stoeltje voor een groot schilderij van een partijtje tennis. Een onderwerp, zoals je ze niet veel ziet en zag. De meeste schilderijen waren toch landschappen met een kind of een herder. Volgens de tekst naast het schilderij zat er een verhaal in het verhaal. Dat wilde ik zien. Maar wat ik zag, waren voornamelijk ruggen. Ruggen van mensen die kennelijk ook geluisterd hadden naar Krabbé, want ze stonden veel langer dan 3 seconden voor het schilderij. En daar zat ik dan, op gepaste afstand op m'n stoeltje, naar ruggen te kijken.  Uiteindelijk viel dat wel mee hoor. Doordat er 1 of 2 ruggen voor me stonden, kon ik juist details van het schilderij beter bekijken. Tussendoor maakte ik snel een foto, zodat ik thuis nog wat details kon bekijken. Het verhaal in het verhaal, wat ook naast het schilderij beschreven stond, zag ik er niet aan af. Wel het spel van licht, de omgeving, die gesuggereerd werd, en de beweging van natuurlijk het tennisspel en de afbeelding.

Een ander schilderij waar ik een tijdje voor zat, was minder in trek. Een groot landschap met donkere wolken. Wat mij intrigeerde, was het water vooraan, glad als een spiegel. Heeft de schilder dit echt zo gezien? De donkere wolkenlucht associeer ik met wind (en regen). Hoe kan dat water dan zo spiegelglad zijn?

De Glasgow Boys wilden net als hun Franse voorbeelden graag buiten schilderen, 'En plein air', zoals dat genoemd wordt. Gezien het Schotse klimaat hadden ze er wel wat meer doorzettingsvermogen voor nodig, stond zeer terecht bij de informatie genoemd. Daar kon ik wel om lachen. Veel werd dus geschetst op locatie en in het atelier afgemaakt, uit het geheugen. Misschien daarom de tegenstrijdigheid in dat landschap.

Bij de informatie wordt meerdere malen over 'doorploegen' gesproken. Deed de tentoonstelling me daarom ook erg denken aan de Groningse schilders van 'De Ploeg'? Of was het, doordat ze in dezelfde periode schilderden? Toch gebruikten de Schotten meer detail, vooral op de voorgrond en de kindergezichtjes zijn soms fotografisch weergegeven, wat dan mooi afsteekt tegen het meer schetsmatige landschap op de achtergrond.

Had ik mij hier maar eerder in verdiept, dan kon ik langer (en op een rustiger moment) genieten van al dat fraais. Nu was mijn energie en concentratie eigenlijk wel op. De tentoonstelling is dit weekend voor het laatst, dus nog een keer bezoeken gaat niet lukken. Vanaf 28 februari is er weer iets anders, waarvan ik op voorhand weet dat ik het wil zien: de Maya's.