Gezondheid is een keuze

8 jaar is Lara wanneer ze zich al een tijdje niet zo lekker voelt. Pijn in haar gewrichten, moe en rare blauwe plekken. Haar ouders vinden het te lang duren en gaan naar de dokter. Na de eerste schrik van de doorverwijzing naar kinderoncologie slaat de diagnose in als een bom: Leukemie. Een behandeling van twee jaar is haar voorland, de overlevingskans gelukkig vrij groot. Van haar oma krijgt ze een dagboekje, om in te schrijven wat ze in de twee jaar mee gaat maken. Op de laatste pagina zet ze vast “en toen was ik weer beter”.

Lezend in tijdschriften, kranten en op internet krijg je al snel het idee dat alles maakbaar is, alles tot en met je gezondheid. Exotische besjes en zaden worden ingevlogen om de westerse mens een gezonde oude dag te garanderen. Maandelijks komt een wetenschapper met een nieuw ‘superfood’, gevonden op weer een andere bergtop van een derdewereldland, terwijl ondertussen de (bijna) vergeten groentes van Nederlandse bodem herontdekt worden. Eet dit, drink dat en je blijft gezond en slank.

Mijn moeder doet hier dapper aan mee. “Eet nog een tomaatje, dan krijg je geen kanker” zegt ze opgewekt tegen mijn kinderen, voorbijgaand aan de kansberekeningen, die bij onderzoeken horen. Zelf is ze haar hele leven eerder mager dan slank geweest, heeft ze overwegend gezond gegeten en geleefd, maar lijdt ze aan kwalen, die bijna synoniem staan voor ‘dik en ongezond’: hoge bloeddruk, hoog suiker- en cholesterolgehalte. Toch is er bij haar nog steeds de overtuiging dat als ze maar nóg gezonder doet, haar medicijnen weer overbodig worden. Samen met mijn vader, die misschien wel wat neigt naar dik, maar die net zo gezond leefde, heeft ze al heel wat diëten afgewerkt en ‘goeroes’ gevolgd.

Zelf ben ik geen toonbeeld van een gezond lichaam. Ik ben te dik, maar ik eet en leef wel gezond. Ik viel ooit ruim 20 kilo af en bleef zo’n 5 jaar op dat streefgewicht. Dit sterkte mij toen in de overtuiging dat in elk geval (over-)gewicht inderdaad een keuze is, waar dan weer veel gezondheidsvoordelen aan hangen. Inmiddels ben ik met ongeveer dezelfde eet- en leefgewoontes die 20 kilo weer aangekomen en lijd ik bovendien aan een chronische ziekte.  Door middel van een uitsluitingsdieet ben ik wel voor een groot gedeelte van buikpijn af (en blijkt dat ik juist van een aantal van die superfoods pijnklachten krijg).

Is gezondheid een keuze? Ik denk dat we met elkaar eens kunnen zijn dat er eet-/leefgewoontes zijn die de gezondheid beïnvloeden. Roken is aantoonbaar ongezond, met overgewicht heb je meer kans op bepaalde ziektes en bewegen is goed voor je. Toch kent iedereen wel een verhaal van die éne oom, die rookte als een schoorsteen, zoop als een tempelier en veel te zwaar was, maar toch lachend 92 jaar werd. Daarnaast zie je overlijdensberichten van sporters die kanker kregen of met een hartstilstand neervielen. Mensen, bij wie gezondheid een bron van inkomsten was, die coaches en ‘personal trainers’ hadden om hen te helpen met gezonde keuzes voor een lange(re) carrière. En ja, je weet dat het uitzonderingen betreft, maar het klinkt wel oneerlijk.

Mijn idee is dan ook dat gezondheid niet altijd een keuze is. Het leven is helaas niet maakbaar. Je kunt wel zo gezond mogelijk proberen te leven. Volgens mij kiest niemand ervoor om ziek te zijn. Wat een gezonde keuze is, daarover zijn onderzoekers het nog niet altijd eens. In het woud van onderzoeken, artikelen, feiten en meningen kies je voor wat jou het beste lijkt en wat haalbaar is. Uiteindelijk willen we allemaal die éne oom zijn.

Lara uit het voorbeeld is inmiddels 18 en net geslaagd voor haar gymnasiumdiploma. Een bijzonder moment. Ze hield een groot feest, waarop ze natuurlijk niet louter gezond bezig was. Gezondheid is misschien niet altijd een keuze, maar je kunt het maar beter vieren

NB: voor mijn opleiding moest ik verschillende nieuwscolumns lezen over één onderwerp en op basis daarvan mijn eigen column schrijven. Dit is 'm geworden. Lara is uit persoonlijke ervaring, in het echte leven heet ze anders.